آزمایش ABG یکی از مهم‌ترین ابزارها در بخش مراقبت‌های ویژه است که برای ارزیابی وضعیت اسید-باز، تهویه، و اکسیژن‌رسانی بیمار انجام می‌شود. در این مطلب به پارامترهای اصلی و نحوه تفسیر آن‌ها می‌پردازیم.

پارامترهای اصلی ABG

1. pH (سطح اسیدیته خون):

محدوده نرمال: 7.35–7.45

pH < 7.35: اسیدوز

pH > 7.45: آلکالوز

2. PaCO₂ (فشار دی‌اکسید کربن شریانی):

محدوده نرمال: 35–45 mmHg

PaCO₂ > 45 mmHg: اسیدوز تنفسی

PaCO₂ < 35 mmHg: آلکالوز تنفسی

3. HCO₃ (بی‌کربنات):

محدوده نرمال: 22–26 mEq/L

HCO₃ < 22: اسیدوز متابولیک

HCO₃ > 26: آلکالوز متابولیک

4. PaO₂ (فشار اکسیژن شریانی):

محدوده نرمال: 80–100 mmHg

کاهش آن نشانگر هیپوکسمی است.

5. SaO₂ (اشباع اکسیژن):

محدوده نرمال: 95–100%

کاهش SaO₂ به کمتر از 90% می‌تواند نشان‌دهنده هیپوکسی باشد.

—

گام‌های تفسیر ABG

1. بررسی pH

ابتدا مشخص کنید که خون اسیدی (کمتر از 7.35) یا قلیایی (بیشتر از 7.45) است.

2. ارزیابی PaCO₂

اگر pH و PaCO₂ به صورت معکوس حرکت می‌کنند (مثلاً کاهش pH همراه با افزایش PaCO₂)، علت اختلال تنفسی است.

3. ارزیابی HCO₃

اگر pH و HCO₃ در یک جهت حرکت کنند (هر دو بالا یا هر دو پایین)، اختلال متابولیک است.

4. تعیین جبران (Compensation)

جبران کامل: pH نرمال است اما PaCO₂ یا HCO₃ غیرطبیعی است.

جبران ناقص: pH هنوز غیرطبیعی است و سیستم دیگر (تنفسی یا متابولیک) تلاش برای جبران کرده است.

5. ارزیابی وضعیت اکسیژن‌رسانی

PaO₂ و SaO₂ برای ارزیابی هیپوکسمی و نیاز به اقدامات اکسیژن‌درمانی بررسی می‌شوند.

—

نمونه‌های بالینی

1. اسیدوز تنفسی:

pH: 7.28 (پایین)

PaCO₂: 55 mmHg (بالا)
علت: COPD، هیپوونتیلاسیون

2. آلکالوز متابولیک:

pH: 7.50 (بالا)

HCO₃: 30 mEq/L (بالا)
علت: استفراغ شدید، مصرف زیاد دیورتیک‌ها

3. اسیدوز متابولیک با جبران:

pH: 7.32 (پایین)

HCO₃: 18 mEq/L (پایین)

PaCO₂: 30 mmHg (پایین)
علت: نارسایی کلیه، کتواسیدوز دیابتی

—

نکات کلیدی

هیپوکسمی شدید (PaO₂ < 60 mmHg) نیازمند اقدامات فوری مانند ونتیلاسیون یا اکسیژن‌درمانی است.

در بیماران ICU، تغییرات ABG می‌تواند ناشی از مشکلات متعدد (مانند عفونت، شوک، و نارسایی کلیوی) باشد؛ بنابراین همیشه باید ABG را همراه با علائم بالینی بیمار بررسی کرد.

—

نتیجه‌گیری

تفسیر ABG نیازمند درک دقیق پارامترهای مرتبط با وضعیت تنفسی و متابولیک بیمار است. با تمرین و کسب تجربه، این مهارت می‌تواند به تشخیص سریع اختلالات و تصمیم‌گیری مناسب در بخش مراقبت‌های ویژه کمک کند.